اين كه ما بتوانيم حرفهاي يك نفر، خصوصا فردي را كه نميشناسيم باور كنيم به فاكتورهاي زيادي بستگي دارد. اما علاوه بر آن به صحبتهاي يك فرد جنسيت او و اين كه يك حرف چگونه بيان شود نقش مهمي در باورپذير بودن آن دارد.
مارلين بلتز و همكارانش مطالعات عميقي را در مورد الگوهاي گفتاري، تفاوتهاي جنسيتي و شيوههاي فريب دادن و دروغ گفتن به ديگران انجام دادند تا تفاوتهاي مردان و زنان را در اين ميان بسنجند.
او در اين باره گفت: مطالعات ما نشان ميدهد بسياري از مردم تصور ميكنند زنان كمتر از مردان دروغ ميگويند و البته شكل دروغهاي آنها نيز كاملا متفاوت است.
ما با نظرسنجي از تعداد زيادي از داوطلبان متوجه شديم هم مردان و هم زنان اعتراف كردهاند كه در 20 تا 35 درصد از روابط اجتماعي خود به ديگران دروغ ميگويند. شايد يكي از مهمترين دلايل اين موضوع آن باشد كه مردان و زنان به شيوههاي كاملا متفاوتي تربيت ميشوند. معمولا در سالهاي اوليه دوران نوجواني و جواني پسران تشويق ميشوند تا در مورد تواناييهاي خود اغراق كنند و از حق خود در برابر ديگران دفاع كنند. با اين شيوه يك پسر ميتواند برتري خود را به يك گروه ثابت كند و خودش نقش رهبري و هدايت آنها را به عهده بگيرد.
اما در سوي ديگر زنان بيشتر تشويق ميشوند با افتادگي و حيا در هنگام برخورد با ديگران رفتار كنند، همواره اهميت مهرباني و صميميت به آنها يادآوري ميشود و تشويق ميشوند با ديگران رابطه داشته باشند. همين عامل باعث ميشود ما از سنين كودكي تصور كنيم مردان هميشه بيشتر دروغ ميگويند و كمتر ميتوان به آنها اعتماد كرد.
اما ما چرا دروغ ميگوييم؟
روانشناسان دانشگاه ماساچوست معتقدند در بيشتر مواقع دروغگويي ما از نداشتن اعتماد به نفس سرچشمه ميگيرد. زماني كه يك فرد احساس ميكند اعتماد به نفسش در معرض خطر قرار ميگيرد بلافاصله دروغ ميگويد.
البته بايد اعتراف كرد كه دروغ گفتن هميشه هم مضر نيست. محققان معتقدند دروغ گفتن بهترين روش براي محافظت از حريم خصوصي خود و همچنين اجتناب از سوء نيت، نفرت و كينه توزي ديگران است.
حتي بسياري از حيوانات هم از اين تكنيك استفاده ميكنند و سعي ميكنند براي رسيدن به مقاصد خود حيوانات ديگر را فريب دهند. اما انسان تنها موجودي است كه ميتواند همزمان به ديگران و به خودش دروغ بگويد. حتي در بسياري از مواقع ما آنقدر به خود دروغ ميگوييم كه نميتوانيم بين واقعيات و تخيلات خودمان تمايز قائل شويم.
جالب اينجاست كه بسياري از ما حتي متوجه دروغگويي خودمان نميشويم. در يك تحقيق كه در نشريه لايو ساينس به چاپ رسيده است دانشمندان از گفتگوي تعدادي از افراد فيلم برداري كردند و سپس فيلم آن را به خود اين افراد نشان دادند. بسياري از اين افراد از تعداد دروغهايي كه طي يك گفتگوي كوتاه گفته بودند متعجب شدند.
در تحقيقي كه در نشريه روانشناسي كاربردي به چاپ رسيده است محققان متوجه شدند طي يك مكالمه 10 دقيقه نزديك به 60 درصد مردم حداقل يك بار دروغ ميگويند. در حالي كه متوسط تعداد دروغهايي كه يك فرد در اين مدت ميگويد 2.92 دروغ است.
نوع دروغهايي كه مردان و زنان ميگويند كاملا متفاوت است. مردان معمولا از دروغ گفتن براي بهبود چهره خود در نظر ديگران استفاده ميكنند. اين در حالي است كه زنان براي آنكه طرف مقابلشان حس بهتري داشته باشد دروغ ميگويند.
بررسيهاي انجام شده نشان ميدهد دروغگويي در محيط كار هم بسيار شايع است. بسياري از مردم تمايل بيشتري براي دروغ گفتن به همكار خود در مقايسه با غريبهها دارند. به نظر ميرسد ما در محيط كار نياز بيشتري به اثبات خود داريم و به همين دليل بيشتر همكاران خود را فريب ميدهيم. براي مثال زماني كه فردي كالاي جديدي مانند خودرو ميخرد به همكارانش بيشتر از غريبهها در مورد قيمت اصلي آن دروغ ميگويد.
علاوه بر محيط كار بررسيها نشان ميدهد ما به افرادي كه به آنها علاقه داريم نيز بيشتر از ديگران دروغ ميگوييم. ناراحت شدن افراد صميمي، دوستان و اعضاي خانواده معمولا براي ما بسيار سنگين است و به همين دليل سعي ميكنيم با دروغ گفتن از اين كار اجتناب كنيم.